zaterdag 7 november 2020

De driehoek van de vrijheid

 

Enige tijd geleden introduceerde dr. Marc Noppen, CEO van het UZ Brussel, in het programma De Afspraak een zogenaamde management driehoek met volgende hoekpunten: gezondheid, economie en persoonlijke vrijheid. Omdat landen zoals China de pijler van de persoonlijke vrijheid uitschakelen, zijn ze in staat om de coronapandemie te bedwingen met een minimaal economisch verlies. Anders gezegd, gezondheid en economie worden gevrijwaard omdat de persoonlijke vrijheid aan banden wordt gelegd, een offer dat noodzakelijk en onvermijdelijk zal zijn. Zo’n boodschap komt aan. Niemand krijgt graag de boodschap dat zijn vrijheid zal worden ingeperkt. Hoewel voornoemde driehoek een aantrekkelijke tool is in de strijd tegen de pandemie, denk ik dat er toch enkele bedenkingen kunnen worden geformuleerd.

Ten eerste is het onmogelijk om persoonlijke vrijheid volledig uit te schakelen. Ik heb het dan niet over de onmogelijkheid van een lockdown zoals we die nu kennen. Ten tweede start de redenering van de driehoek vanuit een specifieke, mijns inziens minimalistische opvatting van de vrijheid. Ik leg uit wat ik bedoel.

Persoonlijke vrijheid wordt vaak als synoniem gebruikt van de idee dat iemand kan doen wat hij/zij wil, wanneer hij/zij dat wil. Het is zaterdagavond, ik wil naar de cinema en nadien wil ik op restaurant. De bioscopen en de horeca zijn gesloten, mijn vrijheid wordt beperkt. Maar dit is slechts een deel van het verhaal. Er bestaat ook een vorm van vrijheid van, gekoppeld aan verantwoordelijkheid voor. Door de invoering van de hoogstnoodzakelijke maatregelen in de bestrijding van het corona-virus, wordt de samenleving bevrijd van een hoog gezondheidsrisico of een ziekte. Met andere woorden, door zelf de maatregelen strikt op te volgen, werk ik mee aan de vrijheid, versterk ik de vrijheid, maar dan wel een specifiek aspect van die vrijheid, namelijk de vrijheid van ziekte. De redenering geldt ook voor de pijler van de economie. Omdat de bedrijven en de publieke sector kunnen blijven functioneren, kan ook de welvaart gevrijwaard worden wat een sleutel is voor de vrijheid. Een goed draaiende economie bouwt mee aan de welvaart, wat de mogelijkheid biedt om vrij te zijn van werkloosheid en sociale onzekerheid. Er zal brood op de plank liggen, ik zal mijn lening kunnen betalen, ik zal werkzekerheid hebben en ik zal mijn kinderen niet belasten met bestaansonzekerheid, omdat ik mijn steentje bijdraag aan de economie die ook de welvaart van ons allemaal ten goede komt. Kortom, de vrijwaring van de pijler gezondheid en de pijler economie staat garant voor de vrijwaring van een specifieke vorm van vrijheid die onlosmakelijk verbonden is met verantwoordelijkheid. Door mijn verantwoordelijkheid te nemen in het volgen van de maatregelen, verstevig ik de gezondheid van mezelf en van anderen en door mijn economische activiteiten, bouw ik mee aan de welvaart van de hele samenleving. In beide gevallen ondersteun ik ook de vrijheid.

Er zijn natuurlijk problemen met de beperking van wat we courant onder de persoonlijke vrijheid verstaan, dat besef ik al te goed. Niet in het minste voor de zwaksten onder ons, de mensen die financiële schade lijden, de armen, de zieken, de eenzamen, enz. Het spreekt voor zich dat een engagement van de sterkste schouders noodzakelijk zal zijn, ook op economisch vlak zoals prof. Paul de Grauwe betoogt. Maar ik denk dat de idee dat mijn persoonlijke vrijheid beperkt wordt in deze zwaarder doorweegt dan de daadwerkelijke beperkingen die worden opgelegd. Natuurlijk is het niet fijn dat de sportclubs dicht zijn of dat ik niet naar bioscoop kan gaan. Alleen hoop ik dat het besef dat deze vrijheid beperkende maatregelen bijdragen tot de vrijwaring en ondersteuning van andere vormen van vrijheid, de lockdown verdraaglijker maakt.

 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten

When Hegel meets Star Trek

  Klik hier om deze bijdrage in PDF te lezen. Het zelfbewustzijn is alleen de bewegingsloze tautologie van het ‘ik ben ik’ (p.116) Deze...