Door de ogen van de scheepsjongen

Het zonlicht weerspiegelt in het prachtige blauwe water van de Middellandse Zee. Het is rustig weer en niets doet vermoeden dat de gebeurtenissen van deze dag de scheepsjongen voor de rest van zijn leven zullen blijven achtervolgen. Ver weg van het schip ziet de jongen plots een donkere stip verschijnen aan de horizon. Hij neemt zijn verrekijker en zoomt in. Een bootje met tien, nee twintig, misschien wel dertig mensen aan boord. Enige tijd later heeft de scheepsjongen zijn verrekijker niet meer nodig, meer nog, er is geen tijd meer om rustig naar de horizon te staren. Het gammele bootje is ondertussen gekapseisd. Kreten van wanhoop, mensen die in het wilde weg rondscharen naar iets wat hen kan redden van de verdrinkingsdood. De scheepsjongen wil bewegen, maar de wanhoop in de ogen van de vluchtelingen doet zijn ledematen bevriezen, alsof hij net Medusa in de ogen heeft gekeken, en…. misschien is dat wel zo.

Het scherm van de televisie, smartphone of laptop scheidt ons van het gelaat van de wanhopig vluchtende medemens. Het beschermt ons en het schermt ons af tegen het dwingende appèl dat uitgaat vanuit de ogen van de medemens die in nood verkeerd. De steriele discussie met de bijna afgezaagde, steeds wederkerende mantra van vragen, plaatst ons in een relatief veilige positie. Moeten de buitengrenzen van Europa worden gesloten? Zo ja, hoe doe je dat? Zo neen, wat zijn de gevolgen van een zogenaamd open grenzenbeleid? Vormt de demografische evolutie in Afrika werkelijk een bedreiging voor de welvaartstaat? Kunnen we de zorgvraag aan? Hoe zit het met een Europees spreidingsbeleid? Et cetera…

Ongetwijfeld zijn vorige vragen belangrijk en dienen ze op het juiste politieke niveau behandeld te worden. Het spreekt voor zich dat er snel duidelijkheid moet komen. Maar dit alles betekent niet dat ieder van ons ontslagen wordt van de verantwoordelijkheid voor de medemens die, jawel, ieder van ons draagt. Zo noemt Dokter Jianne Liu, internationaal voorzitster van Artsen zonder Grenzen, ons allemaal collectief verantwoordelijk voor de schending van de mensenrechten in Libië, dit na haar bezoek aan de vluchtelingenkampen aldaar. Ze heeft gelijk.

De spanning tussen de overweldigende grootte en het immense lijden dat gepaard gaat met de vluchtelingencrisis enerzijds, en onze menselijke beperkingen anderzijds doet heel wat mensen ongemakkelijk voelen. Uiteraard kan niemand van ons de vluchtelingencrisis alleen aan. Als we echter niet meer durven kijken door de ogen van de scheepsjongen, dreigen we de onmenselijkheid van de situatie te ontvluchten en meer nog, plegen we een rechtstreekse aanslag op onze eigen menselijkheid. Dit alles is eenvoudiger gezegd dan gedaan. In november bracht Terzake een reportage van burgers die daklozen en vluchtelingen uit het Maximiliaanpark te Brussel onderdak boden in hun eigen huis. Ik woon in  Schelle, ver weg van het Maximiliaanpark. Schelle heeft ook een park. Wat als daar ooit mensen overnachten in de vrieskou? Zou ik dan durven kijken door de ogen van de scheepsjongen? Ik hoop het…ik hoop het…

Foto: Lise&Yarle Verbeeck