Het huishouden en de president

 

Zonet draaide ik de laatste bladzijde om van A Promised Land, het eerste deel van de memoires van Barack Obama. Neen, er volgt geen recensie. Ongetwijfeld kan u die op vele andere plaatsen lezen. Ik sta graag stil bij één gedachte van Obama zelf, geformuleerd ongeveer in de helft van zijn boek.

Ten midden van de zoveelste crisis, merkt Obama op dat zijn personeel zich tot het uiterste inzet. Werkdagen van twaalf uren, het is voor iedereen in zijn entourage eerder de regel dan de uitzondering. Obama vertelt over werknemers die hun gezin de voorbije jaren amper hebben gezien, maar ook over vrijgezellen, die, omwille van de job, hun vrijgezellenbestaan liever nog wat langer verderzetten. En, zo merkt Barack Obama op, niet iedereen heeft de luxe om slechts enkele minuten van zijn woning te werken. Als het eerste deel van de werkdag erop zit, is het voor Obama slechts een minuutje wandelen om de privévertrekken van het Witte Huis te bereiken. Daar wacht een legertje bedienden hem op: een kok, een butler, huishoudelijk personeel. En inderdaad, het grootste deel van zijn medewerkers hebben dit allemaal niet. Na een slopende werkdag, wacht een verplaatsing naar huis, waar er geen personeel is. Inderdaad, daar ben ik het roerend eens met de voormalige president, deze mensen offeren een belangrijk deel van hun bestaan op.

Tegelijk, en daar wijst ook wijlen rabbi Jonathan Sacks op, ontstaat hier een belangrijke paradox. Ongetwijfeld bent u het met me eens dat Barack Obama een mooie carrière achter de rug heeft, een carrière die hem aanzien heeft geschonken. Zoveel aanzien zelfs, dat het hem de nobelprijs voor de vrede heeft opgeleverd, een prijs die Obama zelf niet kan plaatsen. Wat heb ik, zo redeneert hij terecht, bijgedragen aan de wereldvrede. Diplomatisch als hij is, neemt hij de prijs in ontvangst en transformeert hij die prijs naar een opdracht in de toekomst. Hoe kan hij, zijn regering en de Verenigde Staten bij uitbreiding, bijdragen tot die vredevolle wereld waar velen onder ons naar verlangen? De paradox zit in het feit dat enerzijds een carrière voor velen onder ons, terecht, erg belangrijk is, maar anderzijds is wie we zijn voor anderen doorslaggevend, omdat dat nu net is wat er van ons herinnerd wordt.

Ik wil graag op iets anders wijzen. Veronderstel dat iemand een zogenaamde nine–to- five job heeft, waarbij er geen overuren, noch extra thuiswerk wordt gevraagd. Na de werkuren gaat mevrouw of mijnheer naar huis en wijdt zich ten volle aan het huishouden en de opvoeding van de kinderen. Er is nog tijd voor een hobby, zeker, maar toch staat een belangrijk deel van het leven in het teken van de ander. Waarom weigeren zovelen onder ons nu juist dat te benoemen met het maken van carrière? Ik ben het zeker eens met het feit dat politici zoals Obama, maar ook Belgische politici, CEO’s van bedrijven, zelfstandigen, enz. heel wat tijd in hun job steken en dat geeft aanzien. Maar mijn fictieve werknemer van daarnet, engageert zich ook. En dat, beste lezer, drong in die korte paragraaf van overpeinzingen ook bij de ex-president van de Verenigde Staten door.

Ik wil hier geen belerend of moraliserend vingertje opsteken. Ik erken ten volle dat niet iedereen voor elk type leven is weggelegd. Er zijn mensen die gemaakt zijn om een land te leiden, een longarts te worden of een nieuwe wetenschappelijke theorie te schrijven. Evenzeer zijn er mensen die zou wegkwijnen wanneer ze gedwongen worden om het huishouden te doen. Wat ik gewoon wil zeggen is dat het geen kwaad kan om af en toe eens stil te staan bij wat we als samenleving onder een geslaagd leven willen en kunnen verstaan. Op die manier kan er meer begrip en waardering zijn voor anderen, voor wie ze zijn en voor wat ze doen. Er zou een warmere samenleving kunnen ontstaan waarin de CEO even hoog op de sociale ladder staat als de kassabediende, de man van de groendienst als de plastisch chirurg. Economie, zo stelde de Griekse wijsgeer Xenophon, is het voeren van het huishouden als kunstwerk. En hierin schuilt voor Nietzsche ook een levensopdracht. Maak van wie je bent en van je leven een kunstwerk, wees zelf kunstenaar en ga op dat unieke avontuur om te ontdekken waar het voor jou echt op aankomt. En begrijp dat niet elk kunstwerk hetzelfde is.