Het publieke forum en de antivaxxers (deel 2)

 

In november 2020 overleed rabbi dr. Jonathan Sacks. Sacks was een gerenommeerd filosoof, theoloog en wereldberoemd rabbijn. Zijn kennis van de joodse traditie en de westerse filosofie is en blijft verbazingwekkend. In mijn bescheiden bibliotheek getuigt een ruime hoeveelheid van de door hem geschreven werken van zijn eruditie en bevlogenheid. Sacks had ook de gave van het woord. Wanneer u op YouTube zijn lezingen volgt, zal u ongetwijfeld worden opgetild door het mooie Engels in even mooi georkestreerde en volgens de regels van de kunst opgebouwde betogen.

Maar, diezelfde Sacks verdedigt in een van die lezingen het zogenaamde Fine Tune Argument For The Existence Of God. De aarde, zo stelt dit argument, bevindt zich op de exact correcte positie ten opzichte van de zon, begiftigd met de correcte fysische constanten en wetten om het menselijk leven mogelijk te maken. Een verandering in een van die constanten of wetten en het menselijk leven wordt onmogelijk. Toegegeven, het is merkwaardig te noemen dat de condities hier op aarde zo zijn dat het leven mogelijk wordt. Eveneens toegegeven, het Fine Tune Argument kan (niet moet) een onderdeel zijn van een verantwoorde religieuze visie. Maar, en daar zit het probleem, het Fine Tune Argument dwingt niet tot de conclusie dat er een God moet zijn. En daar lijkt Sacks wel van overtuigd te zijn.

Het is natuurlijk dwaas om deze redeneringsfout zo door te rekenen dat Sacks alle geloofwaardigheid zou verliezen. Hij is en blijft een groot filosoof en theoloog, ongeacht de redeneringsfout die hij maakt. Bij uitbreiding is het zo dat er weinig intellectuelen zijn die geen denkfouten maken, zelfs binnenin hun eigen vakgebied, wat niets afdoet van hun kunde, maar eerder wijst op hun menselijkheid.

Terug naar het debat met de antivaxxers tijdens De Zevende Dag, het debat waarvan sommige filosofen geloven dat het niet had mogen doorgaan. In mijn vorige post heb ik reeds een argumentatie opgebouwd, nu presenteer ik een andere invalshoek. Voor alle duidelijkheid: het debat was legitiem. Het is goed dat het heeft plaatsgevonden.

Het begint met de connotatie van antivaxxers. Een erkend arts wordt onder de noemer van antivaxxer geplaatst met het risico dat alles wat deze arts nog is, in het niets verdwijnt. Je zou Sacks een moderne creationist kunnen noemen, maar dat is slechts een aspect van wie hij was. Er is veel meer. Voornoemde arts heeft wellicht al heel wat mensen geholpen, heeft zonder twijfel interessante en onderbouwde behandelingsplannen voor uiteenlopende pathologieën, maar dreigt nu weggezet te worden als een pseudowetenschappelijk en gevaarlijk individu dat maar niet ziet wat de wetenschap wel ziet. Ik ga me niet mengen in het wetenschappelijk debat, vergeet niet dat het me te doen is om de legitimiteit van het debat tijdens De Zevende Dag.

De groep van de zogenaamde antivaxxers stelde in het debat legitieme vragen die door prof. Van Damme op een correcte en respectvolle manier werden behandeld. Ik heb het hier niet over wetenschappelijke correctheid, waar ik niet kan over oordelen. Van Damme besefte wel dat tegenover hem geschoolde mensen zaten die evengoed van het verdomde virus af willen. Door hen ernstig te nemen laat Van Damme zien dat hun argumentatie een stem is in het debat en een onderdeel van de wetenschappelijke afweging.

Bovendien, en dat is echt wel belangrijk, indien voornoemde antivaxxers niet aan het debat hadden mogen deelnemen, er zou dan zelfs geen debat geweest zijn, dan zou dit een nefast effect hebben gehad op de publieke opinie. Ik ken heel wat mensen die op de eerste rij willen gaan staan om hun vaccin te krijgen. Ook ken ik heel wat mensen, jong en oud, van elke scholing, die geen vaccin willen. Ze zijn bezorgd maar ze willen ook van het virus af. Een veto tegen het debat zou de verdachtmaking en de sfeer van complot rond de vaccinatiecampagne alleen maar versterken. 

Wil je mensen overtuigen van de zinvolheid en wat mij betreft zeker ook de noodzaak tot vaccinatie, dan zal je het debat moeten blijven aangaan en je argumentatie moeten blijven herhalen. Je zal nooit iedereen kunnen overtuigen en wellicht zal dat niet nodig zijn. Maar door het debat op een correcte en respectvolle manier te blijven voeren, sluit je niemand uit, verneder je niemand en blijf je alert voor andere inzichten. Zo zal er een vorm van samenhorigheid ontstaan die een belangrijke bouwsteen vormt voor het basale, existentiële vertrouwen dat het vertrouwen in de wetenschap alleen maar ten goede zal komen.